Zemin Etüdü Sondajı
Zemin Etüdünün Yapılma Amacı
• Yüzeysel ya da derin temel tipine karar vermek için gerekli bilgilerin elde edilmesi,
• Yeraltı su seviyesi (YASS) durumunu belirlemek,
• Zeminlerin mekanik davranış özelliklerini belirlemek,
• Yapı temelinin taşıma gücünün belirlenmesi,
• Oluşabilecek ani ve zamana bağlı oturmalar, bu oturmaların etkileri ve çevrede oluşturacağı hasarlar gibi potansiyel problemleri tanımlamak
• Zeminde sıvılaşma potansiyelinin belirlenmesi,
• Destekli ve desteksiz kazı, YASS etkileri, drenaj gibi inşaat problemlerini tanımak ve çözümü için ipuçları edinmek,
• Jeolojik yapının tanımlanması ve jeoteknik çözümlerine rehber olacak yolları belirlemek
Zemin etüdü, emniyet ve ekonomi sağlamak açısından önemlidir. Belirsizlikleri ortadan kaldırmak için zemin incelemeleri yapılmalıdır. Zemin incelemeleri, yapıya bağlı olarak, kapsam açısından değişiklikler gösterir.
Arazi Çalışmaları;Zemin sondaj makinesi ile proje yükleri ve muhtemel temel planlarına göre derinlik tayin edilerek sondaj ve numune alma, uygun derinlikte ve yeterli miktarda örselenmemiş numune (UD) ile yerinde deneyler yaparak örselenmiş numune (SPT; Standart Penetrasyon Deneyi) işlemleri yürütülür.
Sondaj esnasında zemin özelliği gösteren ortamlarda temel seviyesinde ve temel altı seviyede UD numunesi alınır ve her 1,50 m de bir SPT deneyleri yapılır. Alınan numuneler ile arazide gözlemsel olarak zemin tanımlaması yapılır. Kaya ortamlarda ise manevra boyu 1,50 m olan karotiyer ile sürekli olarak ilerlenir. Elde edilen karot numuneleri üzerinde kırıklı kaya yüzdeleri hesaplanır ve ayrışma derecesi, dayanım ile kırılma derecesi kriterleri gözlemsel olarak belirlenir. Sondajların tamamlanmasından en az 24 saat sonra yeraltı suyu ölçümleri yapılır.
Arazi çalışmaları sırasında ,jeoloji mühendisi, sondör (sondaj makinesi operatörü) ve sondör yardımcısı görev almaktadır. Tecrübeli teknik kadro, numune alma prensiplerine uygun maksimum hassasiyetle çalışmalarını sürdürürler.
Zemin etüdü, bir sahanın herhangi bir yapı için uygunluğunu tayin edilmesi, güvenli ve ekonomik olarak projelendirilmesi için gereklidir. Yapı yapılacak bir sahada, söz konusu zemin kesitinde yer alan tabakaların kalınlıklarını, türlerini ve mühendislik parametrelerini belirlemek için arazide ve laboratuvarda gerçekleştirilen çalışmaların tümüne “Geoteknik inceleme” ya da “Zemin etüdü" adı verilmektedir.
Zemin incelemesi, söz konusu zemindeki, tabakaların kalınlıklarının, tabakaların doğal birim hacim ağırlıklarının, su muhtevalarının, boşluk oranlarının, zemin sınıflarının, kayma mukavemeti parametrelerinin, ani oturma konsolidasyon parametrelerinin, yer altı suyu ile ilgili fiziksel ve kimyasal özelliklerinin belirlenmesine imkân sağlamaktadır.
Yapı tipine bağlı olarak tercih edilecek temel sistemlerinin, evrensel zemin mekaniği kurallarına uygun olarak seçilebilmesi, zemin sıvılaşması riski taşıyan katmanların tespit edilebilmesi gerekmektedir. Temel zeminin iyi tanımlanmamış olması ve buna bağlı olarak uygun temel sisteminin seçilmemiş olması durumunda, telafisi güç ve maliyeti yüksek sorunlarla karşılaşılacağı unutulmamalıdır.
